Met plaatsvervangende schaamte lees ik de Twitterreacties van collega’s op het filmpje van Pieter Lossie, voorzitter van LAKS en voorstander van een nieuw curriculum dat meer aansluit bij de huidige tijd. Welk beeld moet een jongen van 17 ervaren van onze beroepsgroep? De reactie van Wouter de Jong ‘Hm, lesje drogredeneren zou niet verkeerd zijn,’ was nog één van de mildste. Laten we niet vergeten dat de leerling degene is voor wie we ons onderwijs optuigen. Pieter Lossie geeft terecht aan dat er zorg mag zijn om motivatie. De Nederlandse leerling is de minst gemotiveerde van Europa. En Pieter spreekt niet alleen voor zichzelf. Op de LAKS monitor – het tweejaarlijks tevredenheidsonderzoek onder leerlingen – hebben ruim 74000 leerlingen gereageerd.
Datgene waar het kamerdebat over ging – de stand van zaken in onderwijsland en wat nu? – is complex en urgent genoeg. Het gesprek vindt plaats in tijden van werkdruk, een toenemend lerarentekort en een steeds lagere uitstroom van basiskwaliteit. In een rijk land als Nederland stijgt de laaggeletterdheid. In de PISA lijsten zijn wij al lang onze koppositie verloren.
Er is veel aan de orde in de maatschappij en dat komt allemaal op het bordje van het onderwijs. Westerveld (Groen Links) schetst dat zij honderden brieven kreeg van allerlei organisaties met wensenlijstjes. Verwachtingen over het nieuwe curriculum gaan alle kanten op en aan al die verwachtingen moet worden voldaan. Van tevoren weet je al dat dit niet gaat lukken. De vraag is: wat gaat er wel lukken? Want op al die wensenlijstjes moet toch een antwoord komen? De laatste 15 jaar is dat antwoord stelselmatig de verschraling van ons onderwijs geweest met de desastreuse gevolgen die we nu allemaal kennen. Vernieuwingen zijn even stelselmatig over de hoofden van het werkveld uitgestort, dus nu zou het anders gaan: leerkrachten en schoolleiders mochten zelf meedenken over de aansluiting van hun curriculum bij het onderwijs van deze tijd. ‘Teacher in the lead’ was het motto. Minister Slob kreeg die opdracht van de Tweede Kamer en ging ermee aan de slag.
Nu er bouwstenen liggen waar kerndoelen en eindtermen uit gedestilleerd moeten gaan worden toont het debat verwarring. Vaak werd de vraag door de kamerleden gesteld: ‘Waar zeggen we nu eigenlijk ja op?’ (van den Hul PVDA). Het ene kamerlid beschouwt wat er ligt als ‘niet zo heel veel nieuws’ (Bisschop SGP). Het andere kamerlid spreekt van een ‘revolutie’ (Beertema PVV). Terwijl Thijs Rover twittert over geen draagvlak, benadrukt de Minister dat raden, bonden, jongeren- en ouderorganisaties, vakverenigingen, scholen en wetenschappers gezamenlijk met hun achterban hebben meegedacht. Dat online consultaties tijdens het werkproces ruim 30.000 reacties hebben opgeleverd. ‘Hoe transparant wil je het hebben?’ vraagt de Minister. En dat is mijn (waarschijnlijk naïeve) vraag ook aan het werkveld: ‘Hoe kun je een mening hebben op twitter als je niet luistert en je inleest?’
De cirkel lijkt rond als Paul van Meenen (D66) roept ‘laten we nu de deskundigen in de lead brengen. Als we nu in deze mist blijven zitten, dan kunnen we net zo goed stoppen.’ Hij pleit voor een commissie van wetenschappers en curriculumprofessionals die een uitspraak moeten doen over wat er nu ligt en grapt tevens: ‘ik vind het wel leuk na mijn pensioen.’ Uit die woorden valt op te maken dat de leraren en schoolleiders die de bouwstenen hebben vormgegeven geen deskundigen zijn maar een tijdelijke oprisping. Gelukkig zijn we weer terug bij af en gaan de echte deskundigen het roer weer in handen nemen, zoals het altijd al was. De cirkel is weer rond. Nee niet helemaal. Minister Slob heeft in het begin van het debat de kamer erop gewezen dat het betrekken van docenten al voor zijn aantreden een opdracht was van diezelfde Tweede Kamer. Hij blijft nu ook naast die docenten staan en betoogt dat zij bij het proces betrokken moeten blijven.
Het debat eindigt met het draagvlak of liever gezegd het gebrek eraan. Ook hier is de cirkel weer rond als we de eerste alinea van dit verslag lezen. Er is op dit moment in de beroepsgroep voor geen enkele zaak algemeen draagvlak te vinden. Wellicht slechts voor een hoger loon.
Maar waar ging het nu allemaal om? Kwint (SP) zei heel mooi: ‘goede leraren waren diegene die het boek niet nodig hadden.’ En waarom hadden ze het boek niet nodig? Omdat ze vakkennis hadden en hun didactiek en pedagogiek in de vingers hadden. Zeker. Maar ook omdat ze heldere kerndoelen en eindtermen hadden waar ze naartoe konden werken. Nu moet ‘die leerkracht zonder boek’ zwerven door vaag geformuleerde kerndoelen van zo’n dertien jaar geleden. Toch maar meer toekomstgerichte kerndoelen dan? Hé, dat neigt naar een nieuw curriculum. De cirkel is inderdaad weer rond.
Wie de cirkels wil volgen waarin dit debat ronddraaide en geen kleine zes uur aan debat wil terugkijken adviseer ik de tweets van Esther Sloots (@Es7788 lobbyist bij AOB).
Wordt uiteraard vervolg. Hopelijk doorbreken we ooit een paar cirkels en kunnen we aan de slag,
Juf Annemarie