Voor je begint zou ik iedereen aanraden het prachtige gratis lesboek over het menselijk lichaam te downloaden van de site: lesmateriaal voor hoogbegaafden Hier is trouwens nog meer gratis lesmateriaal te vinden dat zeerrrrr de moeite waard is.
Pagina 8 t/m 11 van dit boekje behandelt botten en skeletten.
Deze bladen met achtergrondinformatie over het skelet kun je hier downloaden:
Heb je dit niet gedownload hebt (gemiste kans!), bespreek dan in ieder geval in je les de belangrijke functies van ons skelet:
1. Het skelet beschermt kwetsbare organen.
Voorbeelden:
De schedel beschermt de hersenen.
De ruggenwervels beschermen het ruggenmerg.
De borstkas beschermt hart en longen.
2. Aan het skelet zitten spieren vast waardoor een mens kan bewegen.
3. Het skelet zorgt samen met de spieren voor de stevigheid van het lichaam.
4. In de platte beenderen: heupbeenderen, schouderblad en ribben
worden bloedcellen gemaakt.
Laat de leerlingen dan met de volgende download een skelet in elkaar zetten.
- Kies uit onderstaande downloads
- De rechter afbeelding moet je bij kopiëren of printen vergroten naar A3 als je de gewrichten groot genoeg wilt hebben voor de splitpennen
- Plak ze op een stevig papier
- Laat de leerlingen het uitknippen
- Zet het geheel in elkaar met splitpennen zodat het skelet kan bewegen
- En controleer ook of ze het goed doen want vaak draaien ze de benen nog om of wisselen ze botten van armen en benen om.
Ook heel mooi is dit life size skelet. Een PDF uit te printen skelet op diverse A4tjes. Mooi om op te hangen in de klas, erbij te schrijven wat de namen van de botten zijn, organen erop te plakken of in te tekenen, groepsgewijs in te kleuren, de bloedsomloop erin te tekenen….etc, etc, mogelijkheden te over…Bij deze:
life size skelet
Dit life size skelet is van een kind. Dat zie je omdat bij kinderen het hoofd ten opzichte van het hele lichaam een stuk groter is dan bij een volwassene. Een life size printable opgedeeld in diverse A4tjes van een volwassen skelet is hier ook te downloaden: volwassen skelet levensgroot
Het onderzoeken van röntgenfoto’s is ook heel leerzaam en boeiend. In bijgaand bestand staan röntgenfoto’s van diverse dieren en lichaamsdelen van mensen. Print de röntgenfoto’s uit op transparanten en bekijk ze tegen het raam of op een lichtbak. Het setje is te gebruiken als puzzel. Bij elke foto van botten is ook een tekening van het dier of lichaamsdeel. Hele jonge leerlingen kunnen onderzoeken welke tekening bij welke röntgenfoto hoort. Voor oudere leerlingen is interessant om extra vragen te stellen bijvoorbeeld: Waar zie je op deze foto gewrichten? Zijn er verschillen tussen botten? Welke verschillen zie je en waarom zou dat zijn? (denk aan vorm en functie)
xrays
English: fossil of pterodactylus (Photo credit: Wikipedia)
Een mooi vervolg hierop is het zelf bij elkaar zoeken van botjes van een Scrassirostris. Dat is een vliegende dinosaurus. Wij kennen allemaal wel de Pterodactylus. Die lijkt daar erg op. Zij vlogen vaak te pletter tegen rotsen en op die plekken zijn veel botten als fossiel teruggevonden. Niet netjes…neee, allemaal door elkaar natuurlijk. Aan de paleontoloog de lastige taak hier een logisch geheel van te maken.
De leerlingen kunnen in deze opdracht het werk van de paleontoloog doen met de volgende download van een skelet van de Scrassirostris, die door elkaar ligt.
- Laat eerst de leerlingen zich afvragen wat voor botjes ze zien
- De botten zijn licht en dun. Wat betekent dat?
- Het dier heeft waarschijnlijk gevlogen…
- Welke dieren kennen we die vliegen? Denk dan ook bijvoorbeeld aan vleermuizen.
- Geef de leerlingen grote bladen A2 of A1 formaat
- Laat ze de botjes uit het werkblad knippen en beginnen met wat ze herkennen, bijvoorbeeld de schedel.
- Laat ze eerst alles neerleggen en na overleg pas gaan plakken.
- Dit kan in groepjes of alleen.
- Het is een moeilijke opdracht.
- Als ze er niet uitkomen kun je blad 2 en 3 ook uitprinten. Daarop is een voorbeeld van hoe de Scrassirostris te pletter vloog te zien en een voorbeeld van het skelet dat
English: fossil of pterodactylus (Photo credit: Wikipedia)
in elkaar zit.
Heb je voorbeelden nodig hoe hij er compleet uitziet? Die volgen hier:
En dit is een plaatje van hoe ze soms tegen de rotsen te pletter vlogen:
Ik heb deze lessen vooraf laten gaan aan een les fossielen determineren van Naturalis. Daar zijn prachtige leskisten in combinatie met Online lessen te bestellen. Er hoort ook een heel mooi boekje bij hoe je de fossielen uit de leskist kunt determineren. Wij vonden het spannend en leerzaam
Voor meer, zie op deze site de pagina Naturalis onder Galerie en kijk naar de lesboekjes die niet meer op de site van Naturalis staan maar prachtig lesmateriaal zijn en zijn gebruikt bij de fossielen.
Determinatietabel_Kiezen
Lesbrief_websessie_Fossielen_uit_de_Noordzee
Welk_bot_is_dit_boekje
Veeel plezier!