Lessen licht en kleur ontdekken

Deze eerste lessencyclus over licht en schaduw is oriënterend en voor alle leeftijden. Zie ook het blog over het lichtlab bij kleuters op deze site. De nadruk ligt op het ‘ervaren’. In het vervolg hierop ‘Lessen licht en kleur vervolg” kan dieper door de docent worden ingegaan op de lichttheorie en de natuurkundige aspecten.

Om het verschil tussen licht en donker te ervaren en te spelen met schaduw is een schaduwspel een mooi begin.

---

Les 1 schaduwspel

Van deze les kun je al een heel project maken.

• Voor je begint aan het project kun je kijken op mijn Pinterestpagina over licht en schaduw.
• Begin eerst eens te experimenteren met de schaduwen die je met je handen kunt maken. Er zijn geweldige filmpjes over te vinden op Youtube.

• Hierop staan veel ideeën knippatronen, filmpjes etc… Deze pagina kan ook worden gebruikt om het project in de klas te introduceren en een klassengesprek te houden over licht en schaduw.
• Voor het meest simpele schaduwtheater kun je werken met een opengeknipte schoenendoos waarbij de opening bedekt wordt met overtrekpapier…
  
• Of voor de hele klas een groot raam in elkaar timmeren, bespannen met papier of een laken en daarachter een bouwlamp zetten…
    
• Figuurtjes uitknippen uit zwart papier, of eerst gewoon spelen met je handen…
  
• Gekleurd doorzichtig  papier en gekleurde kerstverlichting is ook prachtig…
  
  Daarmee is deze levensechte ruimtevaart scene gemaakt…
• Interessant is ook om te kijken hoe andere culturen het schaduwspel hebben gebruikt zoals de Wajang Kulit in Indonesië.
• Als extra kunnen de leerlingen ook met taal bezig zijn en leren hoe ze een goed verhaal maken met een begin, een middenstuk en een eind en de vragen: Wie, Wat, Waar, Wanneer en Waarom? Een heel mooi boekje over het maken van verhalen is de volgende PDF die ingaat op de rol van de held: lesboekherosjourney
• Een mooi voorbeeld van een schaduwspel met een goed verhaal is ook het schaduwspel uit Harry Potter’s ‘Deathly Hallows’. Een prachtig sprookje. Hier in het Engels maar ook in het Nederlands te vinden op de DVD van Harry Potter 7 deel 1 en op het WEB.
  
• Als ander geweldige leuk extraatje zijn er enorm veel geluiden via internet te downloaden, griezelgeluiden , zoals krakende deuren, weerwolven of heksengekakel maar ook ruimtegeluiden van opstijgende ruimteschepen … De leerlingen kunnen ook experimenteren met geluiden die ze zelf opnemen, of muziek die mooi of spannend is op de achtergrond.
• Kortom…Het schaduwspel geeft mogelijkheden van een middag met een schoenendoos tot een uitgebreid project van vele uren, met eventueel een eindvoorstelling.

---

Les 2 Japanse lightbox of Mylar lightbox

Gewoon lekker spelen met licht en kijken hoe licht zich gedraagt in deze Japanse lichtbox…

Hoe maak je deze lichtbox?

Stap 1. Nodig:

• doosje
• plakband
• vershoudfolie
• overtrek- of patroonpapier
• zilveren inpakfolie. Geen aluminiumfolie. Dat is te slap. Er is ook dik zilverfolie in de handel, dat werkt ook goed.

Stap 2. Maak de doos aan 2 kanten open.

Stap 3. Beplak 1 kant met kalkpapier/overtrekpapier of patroonpapier. Allemaal goed, als het maar mat en doorschijnend is. Je kunt de doos ook verven of beplakken om hem wat te versieren.

Stap 4. Vul de doos met rolletjes folie van verschillende diameters.

Stap 5. Dek de gevulde doos af met vershoudfolie zodat de rolletjes er niet uitvallen.

Stap 6. Klaar! Hou het tegen verschillende lichtbronnen. Van kleur veranderende lampjes zijn ook leuk! Je kunt hem ook voor de TV houden…

 

Tot slot nog een leuke link naar het Exploratorium (een museum zoals NEMO in Amerika) met een  filmpje om te zien dat studenten en volwassenen dit ook nog steeds leuk speelmateriaal vinden. Een stappenplan voor een ‘volwassen’ versie van de Mylar box is hier te zien… Onderstaand filmpje is het resultaat. Je raakt nooit uitgespeeld. Gelukkig houdt dat niet op als je volwassen bent…

---

Les 3 Utraviolet licht (Blacklight)

Dit is ook een geschikt project als feestelijke afsluiting waarbij de leerlingen zichzelf kunnen schminken.

Veel achtergrond over UV licht is te vinden op Wikipedia.

Nodig voor deze les is een blacklight en UV-Schmink en make-up (online te koop bij www.glowspecialist.nl) plus een ruimte die donker gemaakt kan worden. Ook geschikt lesmateriaal zijn kralen die onder UV staling verkleuren (te koop bij www.onlinesciencemall.com. Fantastische shop voor allerlei techniek materialen voor scholen. Hou wel rekening met extra kosten bij levering uit de US). Voor schmink en UV lampen is de Glowspecialist een hele goede Nederlandse online leverancier. Snelle levering, goede producten!

Doel van de les is:

• Dat de leerlingen begrijpen wat het electromagnetisch spectrum is, waarvan UV licht en het lichtspectrum ook deel vanuit maakt.
• Dat de leerlingen zich bewust zijn van de UV straling van de zon, waardoor je bruin kan worden maar ook kunt verbranden.
• Dat de leerlingen door met de schmink bezig te zijn direct ervaren vat UV licht doet.

Introduceer eerst bij de leerlingen het electromagnetisch spectrum:

Bovenstaand spectrum is als PDF te downloaden: electromegnetisch spectrum

Hoewel in het Engels, is heel duidelijk te zien wat electromnagentische golven zijn, hoe groot ze zijn (voetbalveld, tennisbal,dikte van een papiertje, etc), en in welke apparatuur wij ze gebruiken. Een mooi en inzichtelijk schema om de leerlingen bewust te maken van alle electromagnetische golven om hen heen en de plek van het lichtspectrum daarin.

Aan de randen van het lichtspectrum vinden we infrarood en UV licht. Interessant is het om met de klas te praten over de specifieke eigenschappen van UV:

• Je wordt er bruin van.
• Je kunt het niet zien.
• Het helpt de huid vitamine D aanmaken.
• Het wordt gebruikt bij bankbiljetten en paspoorten.
• Het wordt gebruikt door de technische recherche om sporen van lichaamsvloeistoffen op te sporen.
• Het wordt gebruikt om water te zuiveren.
• En we moeten ermee oppassen want je kunt erdoor verbranden en op latere leeftijd huiskanker van krijgen.

Leuk is dan om UV kralen te laten zien aan de klas:

Allerlei leuke proefjes kun je doen met deze kralen:

• Ze buiten in de zon en in de schaduw leggen…
• De helft van een handje kralen onder een zonnebril en de andere helft niet…
• Ze ene helft een een gewoon plastic zakje en de andere helft in een zakje dat je een beetje insmeert met zonnebrandcrème…
• En dan steeds kijken naar de verschillen in kleuring, hoe UV inwerkt en hoe wij ons hiertegen beschermen.

En tot slot natuurlijk mooie armbanden en kettingen maken. Er zijn trouwens ook loombandjes te koop die reageren op UV. Een combinatie met andere speciale kralen zoals glow in the dark kralen, die ook reageren op UV licht, is heel spannend…ooook voor jongens.
  

En dan is het tijd om de UV schmink en make-up te gaan uitproberen. Om al te enthousiast gesmeer van de toch wel prijzige make-up te voorkomen, laat ik de leerlingen eerst serieus nadenken over hoe ze zich willen schminken. Een ontwerpje kan getekend worden op een leeg hoofd.

 blanco gezicht

Laat je weer inspireren door voorbeelden op mijn Pinterestpagina over Schminken…

En als het ontwerp goed is, mag het echt…
    

Voor meer beelden over dit onderwerp zie de pagina onder de galerie van deze site: Blacklight werkstukken en schmink

In deze galerie is te zien dat er ook werkstukken zijn gemaakt met materialen die reageren op UV, zoals lijm uit het lijmpistool, glow in the dark strijkkralen en fluoriserende stiften.

Voor meer lessen over licht: Zie ‘lessen licht en kleur vervolg‘ op deze site.

Een andere zijstraat is fotografie. Dit heeft alles met licht te maken en betekent dan ook ‘schrijven met licht’. Leuke opdrachten en ideeën met o.a. combinaties van  fotografie met tekeningen en schaduwen. Ook weer te zien op mijn Pinterest…

Fotografie en wat daarbij komt kijken kan een heel project op zich zijn. Fotografie kan aan de ook ondersteunend zijn bij projecten en ingezet worden om het proces vast te leggen. Het is in ieder geval een heel krachtig en veelzijdig medium…

Op deze Padlet link staan alle werkbladen en dowmnloads bij elkaar:

https://padlet.com/annemarievanes65/licht

Veel plezier met het ontdekken van licht en schaduw,
Juf Annemarie