Veel krantenartikelen zijn er dit weekend te lezen over de vraag in hoeverre wij mensen gelijk zijn. We zouden in ieder geval gelijkwaardig moeten zijn en ja, we worden allemaal geboren en we gaan allemaal dood. Maar het gaat nu vooral om de vraag: HOE ga je dood en HOE zit je nu thuis af te wachten tot dit over is. Heb je als kind een eigen kamer waarin je op je eigen laptop kan inloggen op het thuisonderwijs?; woon je in een klein appartement en moet je op driehoog achter vechten om die ene huiscomputer?; woon je in een onveilig huis waarin die computer wel het laatste is waar je je druk om maakt?; zit je in een vluchtelingenkamp waar 1 kraan is per 130 mensen, in tentjes, hutjemutje op elkaar? We weten het. We zijn niet gelijk.
Ongelijkheid is net zo normaal als ademen, ook hier in het rijke Nederland. Ongelijkheid van huizen, buurten en beurzen. Ongelijkheid van keuzes en kansen. Het is nu, het groeit en het wordt door Corona nog pijnlijker zichtbaar. Een ramp treft altijd de zwaksten het hardst.
De macht van woorden
School is een plek waar we proberen iets te doen aan ongelijkheid. Scholing kan dubbeltjes tot kwartjes maken. Op school leren we lezen. En juist lezen draagt bij aan meer kansen. In groep drie en voor sommigen al eerder gaat er een wereld open. Voor de één langzaam en moeizaam, voor de ander als een raket naar de ruimte. Op school zijn we vooral bezig met de technische kant van lezen. Ik wil het nu hebben over de macht die woorden hebben. Eerst moet je als kind die woorden leren grijpen. Dat kan veel tijd en moeite kosten maar dan… Dan kan het gebeuren dat er iets omklapt en de woorden jou grijpen. En als je eenmaal gegrepen bent door de magie van lezen laat het je niet meer los. Naomi Wolf verwoordt dit prachtig:
‘Waarom lezen?’
Omdat we maar één leven hebben en lezen geeft ons vele levens.’
Lezen laat ons ervaren en voelen wat anderen denken en dromen. Lezen overschrijdt grenzen van afstand en tijd. In een oogwenk kan een goed verhaal je meenemen naar verre oorden. Mensen die allang zijn gestorven kun je weer horen praten in je hoofd. Het ervaren van de schoonheid van taal kan je verpletteren en kan je inzicht veranderen en vergroten. Lezen verbaast je, lezen ontregelt je, lezen ontroert, vormt en maakt je.
Zoveel redenen…
Er is een heelal aan redenen – van minuscuul tot enorm, van haast onbeduidend tot levensreddend – waarom lezen zo’n rijkdom schenkt. Bovenstaande uitspraak van Naomi Wolf komt uit een boek dat Maria Popova heeft samengesteld: A velocity of being, letters to a young reader.
Op elke pagina van dit boek staat een brief van een schrijver (of andere wijze, belangrijke mensen) aan de jonge lezer. En iedere pagina wordt ook weer geïllustreerd door steeds een andere kunstenaar. Dit boek is dus een heelal vol sterretjes van 256 brieven en illustraties.
Rijkdom dus
Rijkdom waar niet iedereen even makkelijk bij kan. Want het ene kind wordt liefdevol voorgelezen en het andere kind moet zichzelf uitvinden. Het ene kind leest zoals het praat het andere worstelt met dyslexie. Het ene kind kan alle boeken van de wereld online kopen en de ander moet ze lenen. We hadden het al over ongelijheid. Bibliotheken spelen een belangrijke rol iets aan die ongelijkheid te doen. Niet ieder kind heeft toegang tot inspirerende boeken die – juist nu – even een magisch tapijt kunnen zijn naar een andere wereld. Juist nu de scholen dicht zijn en de vraag om mentaal uit te vliegen groter dan ooit, zijn ook de bibliotheken dicht.
De bibliotheek
De bibliotheek is een plek waar je zo’n magisch tapijtje normaliter kan lenen en weer terugbrengen. De bibliotheek is een instelling die kinderen gratis kan verrijken en op die manier iets doet aan ongelijkheid tussen kinderen. Alleen niet nu. Uit veiligheid. Begrijpelijk. Maar we gaan ook naar de supermarkt. En daar blijken de rijen geduldig en de klanten over het algemeen begripvol en beleefd op anderhalve meter van elkaar. Het blijkt dat het kan in de supermarkt. Zou het met die ingrepen ook mogelijk zijn in de bibliotheek, die supermarkt van ideeën? Of dan in ieder geval in de kleinere buurtbibliotheken? Ik hoop het. Ik hoop dat ze gauw weer opengaan.
Tot slot
Dit stuk gaat over de kracht van woorden, de kracht van taal en van verhaal. Ik wil afsluiten met een groep jonge kunstenaars. Songwriters die woorden op muziek zetten. Momenteel zonder werk en opgesloten in een getroffen New York. De zangeres Leonoor is een Nederlands meisje, dochter van een collega van mij. Ze zingt hier voor u en voor mij hun verhaal over Corona en probeert zo op een creatieve en optimistische manier het hoofd boven water te houden.
Wie de andere muzikanten zijn ziet u op: https://www.breakoutchronicles.com/ Wanneer deze dochter haar moeder in Nederland weer zal zien? Inderdaad: Time will tell… De tijd zal ons nog een heleboel vertellen net als al die prachtige nog ongelezen boeken…
Wordt vervolgd,
Annemarie