Alles in het onderwijs is een race tegen de klok met een minimuum aan middelen. En dat terwijl het onderwijs ons zou moeten behoeden voor afglijden naar barbarij. Maar er is altijd hoop. En hoop is volgens Chesterton: ’the power of beeing cheerful in curcumstances that we know to be desperate.’ Daar zou ik aan willen toevoegen dat als het grote weinig soulaas brengt, dat we dan oog moeten hebben voor het kleine.
Workshops
Bij dat hele kleine kwam ik terecht toen ik nadacht over de workshops die ik iedere dinsdag moet geven aan een groep leerlingen uit klas 7 en 8. Ik ben dol op fotografie en wilde gezamenlijk met mijn leerlingen de geheimen van een goede compostitie ontsluieren en uitproberen. Daar heb ik goed materiaal over. Maar natuurlijk hebben we niet voor iedereen een fototoestel. Mobieltjes dan? Niet eerlijk tegenover de leerlingen die er geen hebben, merkten mijn collega’s fijntjes op. En had ik wel rekening gehouden met AVG, de huidige privacywet?
Zo klein mogelijk
Ok dan! Als het klein moet zijn dan maken we het klein. Ik grijp gewoon terug op een oud lesidee dat geen drol kost. Het idee komt uit 2013 toen ik net met de nieuwe opzet van deze Woord&beeldclub aan de slag ging. Het leverde mij destijds ook de avatar op die ik nog steeds online gebruik.
Wat is een Avatar?
Dat wisten veel leerlingen ook niet. Het is een plaatje – vaak een portret van jezelf – dat je gebruikt bij een online account als Twitter, Facebook of Instagram. Zo kunnen bezoekers in een oogopslag al zien met wie of wat ze te maken hebben. Ik vroeg de leerlingen wat ze uit mijn avatar konden opmaken. ‘U houdt van tekenen.’ Helemaal goed. En ik hou van lijnen. Ik had het halve portret ook kunnen inkleuren. De eenvoud van de ballpoint-lijn spreekt me in dit geval aan en benadrukt hier het verschil tussen de tekening en de werkelijkheid. ‘Er komt iets uit uw oor,’ observeerden de leerlingen. Ze legden al gauw de link met gedachten en fantasie en ja, dat is het precies. Het vogeltje en de vlinder die uit mijn oor komen vliegen, staan voor die dingen die in je hoofd zitten en die er graag uitkomen. Soms zie je ze terug in deze blog.
En nu jullie…
Ik sprak met de leerlingen over wat ze wilden uitdrukken met hun avatar. Die kan hun interesse uitdrukken. Waar hou je van? Pokemon is erg in trek op dit moment maar ook superhelden of japanse tekenfilms kunnen je stijl beïnvloeden. Ook kun je emoties vastleggen in een tekening gecombineerd met je portretfoto. Welke emotie willen ze uitdrukken? En welke lijnen en spieren in ons gezicht gebruiken we daarvoor?
Maken
Maken is een proces dat bestaat uit pogingen die worden bijgesteld. Eerst moesten de leerlingen wennen aan de opdracht. Wat wordt er nu precies bedoeld? En hoe werkt dat als je een papiertje met een deel van een getekend gezicht voor je eigen gezicht laat fotograferen? Hoe groot moet ik mijn getekenende gezicht maken? De leerlingen moesten leren aanvoelen hoe het getekende gezicht zich verhoudt tot hun eigen gezicht. Veel uitproberen en bijstellen dus…
Bij de eerste pogingen bleek de breedte van het gezicht en de positionering van de neus lastig. En als iets lastig is kom je op een aanpak, een strategie. Beginnen met de plek van de ogen was er zo één…
En dan verder…
En doorzetten… Hieronder is de concentratie voelbaar in de verschillende fases van het onderzoek.
En als je het dan doorhebt wordt je vrijer en maak je dit… Dit is van dezelfde leerlinge…
Verbeelding is onbegrensd
Dan blijkt dat er met een klein papiertje op A6-formaat een wereld aan mogelijkheden opengaat. De resultaten zijn expressief en werden gedurende de les technisch steeds beter.
Zo wordt het kleine weer groot en kan een groep leerlingen een hele middag bezig zijn met minimale middelen hun avatar vorm te geven. Ze geven uitdrukking aan hoe stoer, vrolijk, mooi of sprookjesachtig ze kunnen zijn. Ze raken geïnspireerd door elkaars werk, ze proberen uit en schaven bij… Om met Maya Angelou te spreken: ‘You can’t use up creativity. The more you use, the more you have.’
Wordt vervolgd,
Juf Annemarie