In de technieklessen ontdekken we. Ook gewone dingen. Want juist het gewone kan zo magisch zijn. Neem nou lucht. Het is om ons heen maar we zien het niet. Toch heeft lucht enorm veel kracht. Het kan een vogel dragen maar ook een vliegtuig. Het kan een molentje laten draaien maar ook huizen de lucht in blazen. In de onderbouw van het primair onderwijs is het belangrijk dat leerlingen door spel de wereld ervaren. Spelen is leren en taal geven aan de dingen om je heen. Voor deze lessen over lucht was daar niet heel veel voor nodig. Een föhn, wat transparant plastic, een lange luierzak en je zit ook bij kleuters zo bij de wet van Bernouilli…
Je kent Bernoulli niet? Bij mij hoorde hij in het rijtje van weggezakte middelbare schoolkennis. Maar bij het voorbereiden van deze lessen kwam hij weer voorbij. En iedereen kan met hem kennismaken door deze filmpjes te bekijken. Het filmpje van School-TV hieronder legt goed uit hoe de wet van Bernoulli werkt. Je kunt er onder andere mee verklaren hoe vogels en vliegtuigen vliegen.
Dit jaar geef ik de technieklessen op OBS De Startbaan aan groep 1 tot en met 4. Leerlingen die al wat ouder zijn willen weten hoe iets werkt. Het heeft hun interesse om dingen te kunnen begrijpen. Jonge kinderen leren vooral door te ervaren en te ontdekken. Voor hen is de verwondering en de ervaring vaak al genoeg. Bij groep 4 geef ik al wat meer uitleg terwijl ik de kleuters vooral laat doen en proberen. Technieklessen over dezelfde onderwerpen kunnen met dezelfde materialen dus vaak op allerlei niveaus gegeven worden.
Onderbouw po
In de onderbouw van het basisonderwijs ligt het accent op materiaalkennis. Is het materiaal zwaar of licht? Is het buigzaam, stevig of slap? Kan ik vormen maken uit het materiaal? Welke vormen vangen veel lucht? Met welke materialen kan ik welke vormen maken? En hoe zweven die verschillende vormen dan?
Als je antwoorden hebt gevonden op dit soort vragen kun je ook gaan ontwerpen. Spelenderwijs maakten de leerlingen objecten die door de lucht van de föhn op hun eigen manier omhoog konden zweven.
Vorm en functie
Door middel van het gebruik van verschillende materialen als plastic zakjes, pijpenragers, veertjes en diverse papiersoorten deden de leerlingen onderzoek naar wat het beste zweeft. Ze ontdekten hierbij dat een wokkel van een pijpenrager zichzelf letterlijk omhoog torpedeert, wat niet gebeurt met hetzelfde stukje materiaal als het recht van vorm blijft. Voor de midden- en bovenbouw zou het een leuke ontwerpopdracht kunnen zijn om een molen te bouwen. Iedereen weet dat we zoeken naar alternatieve energie en dat windenergie daaraan kan bijdragen. Maar windmolenparken hebben ook nadelen. Een onderzoekje vooraf naar welke soorten windmolens er zijn, met hun voor- en nadelen, levert kennis op die bij het ontwerpen ingezet kan worden.
Meer Bernouilli…
Een ander boeiend onderzoek voor de bovenbouw is welk vleugelprofiel het meeste lift geeft. Dit kan eenvoudig door dezelfde strook papier steeds met een andere bolling dubbel te vouwen.
Door er een pen of lolliestokje doorheen te steken en langs de bovenkant te blazen zal de ‘vleugel’ omhoog gaan. De leerlingen kunnen er over nadenken hoe ze dit onderzoekje gaan opzetten. Hoe zorg je dat je met maar één variabele werkt? Hoe ga je je observaties meten? Hoe registreer je je observaties? Bovenstaande foto’s komen van Harvard Graduate School of Education en maken deel uit van lesmateriaal om leerlingen te laten onderzoeken en ontwerpen met Bernouilli.
Veel ouders zouden blij zijn als ik ze vertel dat we onze kleuters zo de eerste stapjes leren zetten richting Harvard. Enkele van onze leerlingen zullen misschien inderdaad later wetenschappelijk onderzoek gaan doen, anderen zullen wellicht doorbreken met geniale ontwerpen. Dat zou ik geweldig vinden. Maar het mooiste blijft voor mij dat deze lessen op ieder niveau onderwezen en begrepen kunnen worden. En als ik de leerlingen wat zou willen meegeven, dan is het vooral dat ze moeten blijven spelen en zich blijven verwonderen, want zelf lucht is verwondering waard. Ter verwondering en bewondering daarom nog tot slot dit filmpje van Jan van IJken…
Wordt vervolgd,
Juf Annemarie
Hoi Annemarie, in het filmpje gebruik je een transparante buis. Waar heb je die vandaan? Ik wil ook zoiets gaan doen met mijn klas.
Hoi Micha. Leuk dat je hier ook mee aan de slag wil. Ik heb voor de buis transparante vellen plastic gebruikt. Die zijn in diverse winkels voor knutsel- en kunstbenodigdheden te koop in diverse diktes. Daar maak je dan een rol van die je gewoon met breed plakband dichtplakt. Zo kun je ook een rol maken van de gewenste dikte.