Waarom ik blog over onderwijs…

Het was een dag in maart 2017. Ik probeerde me door een overvloed aan werk heen te worstelen en allerlei losse eindjes af te wikkelen. Dat gaat niet altijd even makkelijk in een levendige school, in een  kantoortje waar juist die dag keer op keer leerlingen en collega’s in en uit liepen met hun eigen losse eindjes. Tamelijk pissed bij de zoveelste klop op mijn deur, opende die aarzelend na mijn barse ‘Jahaaaah…’ en zag ik twee leuke jongemannen met in hun midden een prachtige jongedame in de deuropening… oud-leerlingen. Ze kwamen eens buurten en kijken hoe het met me ging. Zij waren letterlijk en figuurlijk gegroeid en stonden op de drempel van volwassenheid en ik was in al die jaren sinds ik hen lesgaf inmiddels grijs geworden (hieronder een foto uit die tijd met leerlingen uit dat jaar 2009).

Weg was mijn wrevel over de bulk werk op mijn bureau. We spraken over hun leven en studies en haalden herinneringen op aan de Woord&beeldclub die met hun was begonnen. Zij waren de eerste club leerlingen met wie ik in 2009 een plusklas was gestart met thema’s die allemaal te maken hadden met woord en/of beeld en waarover ook op dit blog in woord en beeld verslag werd gedaan. En zij waren ook benieuwd naar mij. Wat had ik gedaan in al die jaren? Was mijn werk veranderd? Wat deed ik nu en had ik er nog lol in? Er ontspon zich een hartelijk gesprek dat ook een surrealistische gevoel met zich meebracht omdat zo direct voor ons allemaal zo duidelijk voelbaar was hoe de tijd verstrijkt. Achter je ogen draaien films van herinneringen over deze leerlingen. Ongemerkt heb je veel gedeeld. Vragen over adoptie, een moeder die sterft, een zusje dat nog op school zit… Het onzekere meisje dat voor de zomervakantie alvast even in de volgende klas kwam wennen was een zelfbewuste jonge vrouw geworden, die zich smaakvol weet te kleden en zelfs niet onder de indruk was van haar studie geneeskunde: ‘Goed te doen…’. Op mijn vraag of ze zomaar gezellig even kwamen babbelen antwoordden ze serieus: ‘We zijn gaan stemmen.’ Onder de gezelligheid slik je iets weg, ontroering, herinneringen en een diep bewustzijn waar je het voor doet, dit werk, dit volle bureau…

Dit brengt mij op de vraag waarom ik eigenlijk blog. De plusklas met deze leerlingen was de aanleiding om in 2009 dit blog te beginnen. Waarom vertrouw ik mijn belevenissen, gedachten en lessen eigenlijk toe aan dit blog? Zijn de redenen waarom ik dit doe ook veranderd in de loop der jaren? Is mijn werk veranderd? Ben ik veranderd?

Communiceren
Ik ben dit blog begonnen omdat ik het werkproces wilde vastleggen en delen met andere leerlingen, ouders en collega’s. Dit begon binnen de eigen school. Leerlingen vinden het fantastisch om hun eigen verrichtingen terug te zien. ‘We zijn op TV!’, hebben leerlingen weleens enthousiast geroepen. Het werd gewoonte altijd even gezamenlijk terug te kijken naar het blog bij de start van iedere les. Zo bekijken de leerlingen hun eigen werk in de context van het project en leren ze ook beter kijken naar het werk van anderen. Andere klassen kregen op deze manier een inkijkje in de projecten waarmee schoolgenootjes aan de slag zijn. Zo kunnen ze leren van elkaar. En via het blog kunnen ook ouders en andere belangstellenden het leerproces volgen.

Lessen
Dit was een kleine stap naar het vastleggen van lessen en projecten die voorbij waren. Je inzichten, ontwikkelde lesmaterialen, links en leveranciers, verdwijnen zo niet in de la, maar orden ik na afloop in het linkerblok op deze site. Zo kan ik zelf makkelijk teruggrijpen, maar kan ik het ook delen met collega’s.

Delen
Dit delen gebeurt in steeds bredere kring. Gemiddeld trekt de Woord&beeldclub inmiddels ruim honderd kijkers per dag uit de hele wereld. Niet te vergelijken met een hip youtube kanaal met miljoenen volgers, maar voor mij een onverwachte stimulans. Er is een publiek dat meeleest met interesse in onderwijs. Achter de schermen kan ik zien waar men vandaan komt en welke items veel worden bekeken. Hieronder staan de statistieken van gisteren 8 september 2018.

Grappig om te zien is dat in een heel jaar wel bijna overal in de wereld iemand de Woord&beeldclub heeft bezocht. Zie hieronder de statistieken van 2017. Het blijft een vreemde gewaarwording hoeveel en hoever je lezers kunt bereiken met een blog…

Andersom is er voor mij ook ook veel te lezen van andere collega’s die bloggen over hun visie op het onderwijs. Daarbij is het aanbod breed en van hoog niveau. Er is een schat aan inspirerende onderwijsblogs. Dat kan bijvoorbeeld gaan over de Makerspaces en ontdeklabs van Tessa van zadelhof  en Astrid Poot of het waarderen van onderzoek van Pedro de Bruyckere.  Beschouwende blogs over onderwijs die ik graag volg zijn Komenskypost (actualiteit), Wij-leren (inhoud van het onderwijsvak) en Pim Pollen (visie op innovatie en leiderschap) en dan ben ik nog maar net begonnen en verre van compleet. Willem Karssenberg (Trendmatcher tussen ICT en onderwijs)  heeft op zijn blog een overzicht van een groot aantal nederlandstalige edubloggers, ieder met een eigen specialisme of invalshoek. Ondergetekende is voorlopig nummer 113 op deze lijst. Je kunt blijven lezen en leren van elkaar.

Mede door mijn blog kreeg ik veel onderwijscontacten buiten mijn werkplek op de Startbaan. Ik kijk graag naar hoe andere collega’s werken maar door het blog keken ze nu ook naar mij. De Woord&beeldclub verscheen o.a. in de Vives, in komenskypost en in de Nieuwe leraar. Door het internet gaat het uitwisselen van kennis en het delen van informatie in een rap tempo. De hele wereld komt je huiskamer en je brein binnen. Naast smullen van dit alles is er wel een gevaar voor overload en verzuipen. Belangrijker dan ooit is je eigen rode draad.

Rode draad
Die eigenheid en balans is meer dan ooit nodig in deze prachtige maar ook woelige wereld. Ook daarbij help een blog, al zou je dat in de eerste plaats niet denken. Dit blog is inmiddels mijn geheugen. Er staan vele jaren verhalen, lessen en ervaringen op beschreven. Over de communicatie naar buiten die dit bewerkstelligt heb ik het net gehad, maar schrijven over je werk en ervaringen scherpt ook je denken. De laatste tijd probeer ik mijn gedachten zo precies mogelijk te formuleren. Door iets zo nauwkeurig mogelijk onder woorden te brengen, ontwikkel je je eigen taal en daarmee het beeld dat je in je hoofd over bepaalde zaken vormt. Iets helder onder woorden kunnen brengen betekent tevens een helderheid van geest over dat onderwerp. Schrijven, hardop nadenken en gesprekken, helpen allemaal die eigen rode draad helder voor ogen te krijgen.

Want onderwijs is complex. Er komen veel indrukken tegelijkertijd op een leraar af. Zeker in het basisonderwijs wordt van een leerkracht verwacht dat hij/zij een schaap met 5 poten is. Naast de didactische basis van rekenen en taal wordt verwacht dat de leraar ook een veilig pedagogisch klimaat schept en oog heeft voor hoe ieder kind leert. Daarnaast moet je ook aan de bak met techniek, zingen, gezondheid, mediawijsheid, creativiteit, 21ste eeuwse vaardigheden, executieve functies en noem maar op wat er verder allemaal op het bordje van de leerkracht gestort wordt. De leraar moet voortdurend zijn kennis up to date houden in een dynamische, steeds veranderende wereld. Door erover te schrijven vorm je een steeds bewuster beeld van hoe je in de wereld staat en hoe je je werk wil vormgeven. Je komt erachter dat een bepaalde doelgroep en manier van werken je goed ligt. Niet iedereen werkt even graag met kleuters. Niet iedereen houdt van techniek. De kunst is om als leerkracht je eigen identiteit te ontdekken en uit te vinden waar je sterk in bent en waardoor je geïnspireerd raakt. Bloggen hierover maakt je ervan bewust.

Verleden, heden, toekomst,
En is het onderwijs veranderd? Ben ik veranderd? Ik denk van wel. Als ik dit blog teruglees weet ik het zeker. Het blog is begonnen als verslag van lessen, uitjes en belevenissen. Op dit moment komen die dagelijkse gebeurtenissen nog steeds aan bod. Het verschil is dat ik er in het blog nu meer over na durf te denken wat de betekenis is van wat ik doe en wat de leerlingen doen. Oorspronkelijk deed ik dat meer voor mezelf en minder openlijk en bewust. Het vastleggen van lesmomenten in de klas in woorden en beelden laat je nadenken, analyseren, terugkijken en weer vooruitkijken. Het blog is een manier van reflecteren over wat je volgende stap zal zijn.

Daarbij ben ik me steeds meer bewust van andere manieren van onderwijs. De hele wereld ligt open en dat is niet alleen vanwege het internet. Buitenlandse studenten overspoelen onze universiteiten en Nederlandse studenten gaan op hun beurt de wereld in. Wij worden ons bewust van hoe er in andere landen wordt lesgegeven. Om je heen kijkend groeit het besef dat wij qua onderwijs een hoop kunnen leren van onderwijs in andere landen. Wij zijn geen eiland. Ons onderwijs is geen eiland.

Hoe verder…
Dit schooljaar ga ik samen met Rita Baptiste voor De Haagse Scholen binnen een professionele leergemeenschappen (PLG) units ontwerpen om techniek en leren onderzoeken en ontwerpen op de scholen op een laagdrempelige wijze in de klas te brengen. Met een andere PLG gaan wij ons buigen over bredere concepten: Hoe brengen we meer creativiteit in de klas? Hoe zetten we 21ste eeuwse vaardigheden in?

Een spannend proces waarin de eerste stappen alweer zijn gezet. Daarnaast blijf ik technieklessen geven op de Startbaan. Hiervan blijf ik in dit blog verslag doen. Om te delen, om feedback op te halen en samen te leren, en om voor mezelf steeds scherp te houden welke stappen we zetten…

Wordt dus vervolgd…
Anenmarie van Es