Technieklabs: Op welke lagen onderwijs stuiten we bij het geven van technieklessen?

Van een traditionele school met zaakvakken vanuit de methoden willen wij steeds meer naar thematisch onderwijs waarbinnen de zaakvakken in projecten worden vormgegeven. Daarnaast komen er nieuwe vakken als techniek, die tevens een plek moeten krijgen en het gebruik van ICT dat ook moet worden onderwezen. Hoe laten we de leerlingen samenhang ervaren, kennis opdoen en hoe leren we ze ontwerpen en onderzoeken?

Een les staat niet op zichzelf. Afgelopen studiedag bekeken we als team een opzet voor de leerlijnen die we in onze projecten willen terugzien. Binnen 2 grote leergebieden, ‘Mens en Maatschappij’ en ‘Natuur en Techniek’, hebben we de zaakvakken neergelegd in mindmaps. Deze mindmaps hebben ook takken naar ICT, Techniek en ‘Kunst en Cultuur’ en maken onderlinge verbanden mooi zichtbaar. Ieder teamlid kon reflecteren op de opzet die binnen een kleine werkgroep was ontwikkeld.

De reacties op de mindmaps binnen het team waren positief. Men zag veel verbanden en mogelijkheden om de leerlijnen op deze wijze ook voor ouders en leerlingen inzichtelijk te maken. De stap om dit te verwerken in een digitaal portfolio ligt ook voor de hand. Binnen onze stichting doen wij mee aan een pilot voor MijnRapportfolio. Een volgende stap zal zijn om te evalueren en te testen welke kennis en vaardigheden de leerlingen hebben opgedaan binnen de projecten en hoe we dat gaan toetsen en vastleggen. Ook daarvoor is een digitaal portfolio een belangrijk medium. Op dit moment zijn presentaties van de leerlingen belangrijke momenten om te checken wat er geleerd is, maar ook rubrics, programma’s van eisen voor werkstukken en lijstjes succescriteria kunnen worden ingezet.

Bij de diverse vakgebieden lopen wij er als leerkracht tegenaan dat je in het basisonderwijs eigenlijk een schaap met 5 poten moet zijn. Naast rekenen en taal, moeten we ook interesse hebben voor geschiedenis, aardrijkskunde en biologie en oh ja, Engels moet ook gegeven worden en kennis van ICT moet up to date zijn en daarnaast dient het complete pakket aan techniek te worden gegeven. Mechanica, elektriciteit en constructie dienen geen geheimen voor je te hebben…. Tja dan krijg je al gauw binnen het team te horen: ‘Oh en moeten we dat er ook nog bij doen?’

Om het vak techniek goed te kunnen geven hebben we het team proberen te trainen en zijn door Rita Baptiste van het VanKinderenMuseum diverse onderdelen van techniek als mechanica en elektriciteit uitgeschreven in ateliers met daarin verwijzingen naar kleine proefjes en onderzoekjes om kennis op te doen. Er zijn ook borden gemaakt om technische inzichten per onderdeel aan zowel leerlingen als leerkrachten te verschaffen. Hieronder 1 van de borden over mechanica…

https://www.thinglink.com/scene/856890873382699009

Het eigen maken van deze kennis bleek voor een heel team een brug te ver. Daarom hebben we gekozen voor twee techniekdocenten. Voordeel is dat deze docenten de kennis in huis hebben. Nadeel is dat 2 docenten de hele school moeten bedienen (naast hun andere werkzaamheden) en er dus niet zoveel techniek uren zijn per klas.

Dit proberen we nu op te lossen door de ateliers te vertalen naar labs. Een omgeving waar per thema apparatuur en onderzoeksmateriaal staat opgesteld gezamenlijk met info- en inspiratiekaarten die door de opzet aanzetten tot leren onderzoeken en leren ontwerpen. Momenteel hebben we een pilot voor een lichtlab, waarover ik al eerder schreef in dit blog. De klassen worden hierin met hun leerkracht geïntroduceerd door de techniekdocent. Ze kunnen zelf de hoeken en materialen onderzoeken en ook veel deelopdrachtjes later in de klas nog uitvoeren. Bovendien kan de klas na de introductie nog meer tijd doorbrengen in het lab voor verder onderzoek zonder bijzijn van de techniekdocent. Zo kan de leerkracht ook beoordelen hoe onderdelen uit het lab deel uit kunnen maken van een lopend thema.

Na observatie in de rijke leeromgeving van de labs kunnen de leerkrachten in de kleuterbouwen beoordelen welke onderdelen er nog moeten worden voorgespeeld met de methodiek speelplezier. Er worden in het lab veel nieuwe dingen geïntroduceerd. Soms pakken de kleuters die vanzelf op en soms kan de leerkracht een mogelijkheid of probleem modellen of voorspelen waardoor de kleuters ermee bekend raken en hun spel verrijkt wordt. De leerkrachten in de onderbouw worden in deze methodiek opgeleid.

Voor de midden- en bovenbouw geldt dat het stellen van vragen en het geven van feedback zowel voor leerlingen als leerkrachten belangrijke vaardigheden zijn. Het geven van effectieve feedback die het leren bevordert is niet iets wat automatisch bij iedere leerkracht aanwezig is. Bewustwording hiervan en inslijpen van een werkwijze vergen inzet en tijd. Het team op de Startbaan is hiermee bezig middels didactisch coachen, ontwikkeld door Lia Voerman. In leerteams ondersteund door school video interactie begeleiding (SVIB = het samen analyseren van videobeelden uit de klas) leren de leerkrachten hun manier van vragen stellen en feedback geven ontwikkelen tot effectieve instrumenten die het leren bevorderen.

De technieklabs kunnen voor zowel de methodiek Speelplezier als voor het effectief stellen van vragen en het geven van feedback binnen Didactisch coachen, een rijke basis zijn waar de leerling via verwondering gaat leren en groeien.

Het verder ontwikkelen van deze labs zal tijd vergen. Voorlopig lijkt het de moeite waard. Onze pilot, het lichtlab, prikkelt de nieuwsgierigheid van de leerlingen en zowel onderbouw als bovenbouw willen kijken, ervaren en zich verdiepen in wat daar te zien is. De leerkrachten kijken mee en borduren erop voort. Zo leren we allemaal…

Nog een hoop te doen dus,
wordt vervolgd,
Juf Annemarie